08 oktober 2008

In het huis van de dichter

Literair monument voor Youri Egorov

In 1981 las ik als achttienjarige voor het eerst over de pianist Youri Egorov. Het interessante artikel in de Haagse Post, geschreven door Jan Brokken, maakte mij nieuwsgierig naar deze uit Rusland gevluchte musicus. In de volgende jaren heb ik concerten van Youri Egorov bijgewoond in Maastricht, Amsterdam en Utrecht.

Nu heeft Jan Brokken een boek over zijn vriendschap met Youri Egorov geschreven. Een indrukwekkend portret. Het is lang geleden dat ik zo geraakt ben door een boek. Behalve dat het een prachtig geschreven portret van een vriendschap is, en de kracht en schoonheid van klassieke muziek schildert, is het ook een tijdsbeeld van de jaren tachtig.

“Youri was uit Rusland weggevlucht en had in Nederland politiek asiel aangevraagd, onder andere omdat hij homo was, en in Amsterdam ging een nieuwe wereld voor hem open. Het waren de wilde jaren tachtig: alles kon, alles mocht. Het was altijd feest, en Youri heeft van elke seconde genoten."
"In 1986 en 1987 kwam de omslag, want toen begon de aidsgolf slachtoffers te maken. Het feest was definitief voorbij. Youri is als één van de eersten aan die ziekte overleden, in april 1988, en vier maanden later stierf zijn vriend - Jan Brouwer. In negen maanden tijd was het allemaal over en uit."

Aldus Jan Brokken in een interview in Het Parool van 19 september jl.

Begin 1988 was ik in het naargeestige Maastrichtse Staargebouw aanwezig bij wat Youri’s allerlaatste optreden in het openbaar zou worden. Een onwaarschijnlijk indrukwekkend concert.
Aan de vooravond van dit concert schreef Youri voor het laatst in zijn dagboek. Die passage heeft Jan Brokken opgenomen in zijn boek op pagina 319. Brokken schrijft verder: “Maar na Maastricht hoefde het niet meer voor hem. Geen podia meer. Geen concerten. Geen piano. Geen leven.”

Toch is er daarna nog een opname gemaakt, één maand voor Egorov’s dood in april 1988. Ik ontdekte deze opname op de zeer informatieve website A Tribute to Youri Egorov. De opname uit maart 1988 is een privé opname gemaakt door Jan Brokken bij Youri thuis. Jan Brokken:
"Ik heb die opname samen met Jan Brouwer gemaakt, gewoon op een recorder. De klank van de vleugel was zo mooi vol en de akoestiek van de voorkamer aan de Keizersgracht zo geweldig (overal hout, plafond, vloer en gelambriseerde wanden) dat de kwaliteit van de opname eigenlijk best goed is."

Youri Egorov speelt de Klavierstücke opus 118 van Johannes Brahms. Het tweede deeltje ‘Intermezzo in A’ is misschien wel het mooiste pianostuk dat Brahms ooit schreef. Een eerder Intermezzo, Nr.3 uit opus 117, noemde Brahms ‘das Wiegelied meiner Schmerzen’ (het wiegeliedje van mijn verdriet). Een titel die ook volledig van toepassing is op Youri Egorov's uitvoering van het 'Intermezzo in A'.

Het is één van de meest aangrijpende muziekopnamen die ik ooit heb gehoord. Dat het opnameapparaat even hapert, en Youri aan het begin van het middenstuk een noot twee keer aanslaat, doet niet ter zake. Deze uitvoering van de stervende 33-jarige pianist, gespeeld voor zijn eveneens doodzieke vriend, bezit een diepe melancholieke droefheid, maar biedt tegelijkertijd toch ook weer troost. Dat is de onmetelijke kracht van muziek die Jan Brokken zo treffend beschrijft in zijn literair monument voor Youri Egorov.

Luister naar het:

Scans van het HP-nummer uit 1981 met het artikel over Youri Egorov, teruggevonden in mijn knipselarchief.