25 juli 2005

De ontdekking van de Titaan

of... de schreeuw van een gewond hart!

>> Luister online: Discovering Mahlers First Symphony
(Streaming audio - RealPlayer - 41.58 min)
Download gratis RealPlayer

De meeste orkesten en concertzalen organiseren tegenwoordig ‘luistercursussen’. De klassieke radiozender van de BBC heeft een programma 'Discovering Music' waarin dirigent / musicoloog Charles Hazlewood en Stephen Johnson muziekbegrippen en composities verklaren en verdiepen.


De eerste symfonie van Gustav Mahler - met de bijnaam 'Der Titan' - dacht ik al vele jaren goed te kennen. Na de analyse van Hazlewood in 'Discovering Music' heb ik deze symfonie met 'nieuwe' oren gehoord.

Het begin van de symfonie wordt in perspectief geplaatst. Hazlewood laat het begin van symfonieën van Brahms, Tsjaikovsky en Bruckner horen - die ongeveer gelijktijdig met die van Mahler het licht zagen - om het grote contrast met het begin van Mahlers Eerste duidelijk te maken. "Voor de muziekliefhebber in de late 19e eeuw moet er echt een deur naar een nieuwe wereld zijn opengegaan", aldus Hazlewood. Het begin wordt verder ontleed door instrumentgroepen apart te laten horen. Zo gaat dat de hele symfonie door. Motiefjes worden naar voren gehaald, verbanden tussen de delen worden gelegd, hier en daar wordt in een frase een instrument weggelaten om aan te tonen hoe knap Mahler met klankkleur werkt, maar nergens dringt Hazlewood zijn eigen visie op. Terecht zegt hij dat Mahler alle deuren open laat zodat de luisteraar vrij is zijn eigen weg te gaan. Hij citeert de filosoof Ernst Bloch: "Als we naar muziek luisteren, dan horen we in de eerste plaats onszelf".

Neem even de tijd en beleef 40 boeiende minuten!

Favoriete opname: DG 7823154
Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Rafael Kubelik
Een opname uit 1967. Ook op deze CD:
'Lieder eines fahrenden Gesellen' met Dietrich Fischer-Dieskau.


Citaat Ernst Bloch uit "Geist der Utopie” (1918):
„Der gestaltete Klang bleibt so kein Gegenüber, sondern es ist etwas in ihm, das uns die Hand aufs Herz legt, das uns mit uns selber umstellt …“


Links: