>> Luister online: Discovering 'La Mer'
(Streaming audio - RealPlayer - 44.05 min)
Download gratis RealPlayer
MAUVE
Is Mauve wel rouw? Ja, om de bloemen,
irissen en wat zich minder paars ontroert
en zich herinnert met de wind gespeeld
te hebben of door het licht soms werd verveeld.
Waarom de hele lijst te noemen?
In mijn muziek langs lila lijnen voert
een treurnis om het strenge vuur
der zon en de onzin van de roem
mij naar het einde van mijn partituur:
Timbale... sec: boum!!!
Pierre Kemp (23 november 1955)
(uit: Engelse verfdoos) 
Aan mijn verzameling opnamen van dit werk zijn er recent weer twee toegevoegd. De uitvoering onder Martinon in de eerder besproken Kruidvat-box (TKM Blog 21/09/2005) en een uitvoering door het Rotterdams Philharmonisch o.l.v. Valery Gergjev in een CD-box uitgegeven bij gelegenheid van het tienjarige jubileum van het Gergjev Festival.
Één van mijn favoriete opnamen is een oude Philips opname uit mei 1957. We horen een bevlogen Eduard van Beinum, twee jaar voor zijn vroege dood, het Concertgebouworkest dirigeren. Een prachtig evenwichtige opname, perfect in balans. Historisch is Van Beinums verzoek tijdens een repetitie van 'La Mer' aan twee houtblazers: "ik wil geen fluit, ik wil geen hobo, ik wil een flobo".
Waar Van Beinum een fijnzinnig penseel hanteert daar gebruikt Gergjev een dikke kwast en toch werkt dit ook. De zee is bij de Rus een onstuimige oceaan waar menig schip dreigt te vergaan. Ook al ontspoort het orkest soms bijna, het wordt zo wel een heel spannende uitvoering waar ik ademloos naar geluisterd heb. Alleen het slot vind ik erg vreemd, voor de finale paukenslag vertraagt Gergjev plotseling enorm. Waarom? Om de gelaagdheid van deze laatste maten beter te laten horen? Ik weet het niet, het is een beetje een bedacht effect.
Wie dit machtige werk beter wil leren kennen, moet beslist luisteren naar de aflevering uit de BBC Radio serie 'Discovering Music' (klik op de link bovenaan dit bericht). Net als bij de analyse van Mahlers Eerste symfonie (TKM Blog 25/07/2005), wordt ook 'La Mer' op een boeiende wijze geanalyseerd.
Een voorbeeld.
Om duidelijk te illustreren hoe cruciaal de instrumentale kleur in dit werk is, wordt in een bepaalde passage van het eerste deel de Engelse hoorn (=althobo) vervangen door de klarinet. Om de een of andere reden klinkt dit niet goed. 'It's not a clarinety piece'. Debussy kiest bewust voor Engelse hoorn, hobo, gedempte trompetten en hoorns omdat deze combinatie van instrumenten een 'open air sound' hebben en met hun 'haunting melancholy' beter passen bij het 'geluid' van de zee.
Ook uitgebreid aan bod komt de kwestie van het wel of niet spelen van de trompetfanfares aan het eind van het derde deel. Van Beinum, Martinon en Gergjev doen dit overigens, gelukkig, alle drie niet.
Dichter Pierre Kemp hield enorm van dit meesterwerk van Debussy. In 'Muzikale vooruitzichten', een essay over muziek, schreef hij:
"En nu staat weer in al zijn grootschheid voor ons, wat natuurmuziek kan zijn, want met zulk een paukenslag eindigt toch ook die geweldige toonschepping geïnspireerd op de natuur der zee, die Debussy' s La Mer is. Dat zijn geen aardige viool-rijmelarijtjes met fluit- of hoboprentjes. Dat is muziek!"
De volledige titel en ondertitels van de compositie:
La Mer.
Trois esquisses symphoniques.
I. De l'aube à midi sur la mer
II. Jeux de vagues
III. Dialogues du vent et de la mer
Parodiërend op deze titels en niet gespeend van een zekere vorm van chauvinisme schreef Kemp:
"(...) maar het moet toch niet uitgesloten zijn muziek te schrijven, neen, liever niet meer muziek schrijven, maar toch te doen klinken, die met roem mag heeten:
De Maasvallei.
Drie symphonische improvisaties.
I. Van de morgenschemering tot den middag met de visschers op de Maas.
II. Spel der golfjes, der zonnevonken en der rookpluimen van de Enci.
III. Dialoog van den wind en de groenten op de hellingen van den St. Pietersberg.
De laatste toon mag daarbij gerust ook: 'timbale sec boum' zijn, tot zoover willen wij een plagiaat van La Mer wel door de vingers zien - dat geeft de muziek een bijzonder spiritueel cachet, wat aan den geur van bovenbedoelden wind niets afdoet."
(Verzameld werk (deel III, p.1028/1029) / Pierre Kemp. - Amsterdam : Van Oorschot, 1976. - ISBN 9028203494)
Afbeelding in dit bericht: Pierre Kemp voor zijn woning (Turennestraat 21 te Maastricht).
CD-tips:
- Portret van Eduard van Beinum:
legendarische opnamen uit de Philips Classics archieven
Debussy: Trois Nocturnes, La Mer, Images
PHILIPS Dutch Masters - Volume 4 (462 069-2)
Meer over Van Beinum - Gergiev Festival LIVE
selected radio recordings
RPHO Uitgave
Webtip:
TKM Blog: Serie Kemp en Debussy
