>> Luister naar fragment Kyrie*
(wma-bestand, 30 sec)
Deze week is het St. Theresia-koor begonnen met de repetities van Bruckners Messe in C-Dur, de zgn. Windhaager Messe. Het was een aangename hernieuwde kennismaking. Een aantal jaren geleden hebben we dit werk al eens gezongen en dit jaar staat de mis gepland voor de kerstnachtmis. Onze dirigente, Carla Zwaneveld, heeft de compositie destijds gedegen ingestudeerd, want de herneming van het Kyrie verliep vrij soepel. We zingen overigens een bewerking voor vierstemmig koor en orgel van Jos. Messner.
Toen Anton Bruckner in 1842 zijn Mis in C schreef, was hij 18 jaar oud. Hij was als 'Schulgehilfe' - nu zouden we zeggen onderwijsassistent - in Windhaag werkzaam. Toegespitst op de bescheiden mogelijkheden ter plaatse, schreef hij een korte, qua omvang en bezetting bescheiden mis voor solo-altstem, 2 hoorns en orgel.
In deze vroege compositie is - afgezien van een paar opvallende maten - het handschrift van de latere Bruckner nog niet echt te herkennen. In het openingsdeel zijn de vele aanroepingen op 'Christe eleison' het opvallendst, ook in harmonische zin.
(N.B. voor de onderstaande 2 luisterfragmenten dient de RealPlayer op uw computer te zijn geïnstalleerd)
>> Luister naar fragment Kyrie*
(rm-bestand, 60 sec)
In het nietige Windhaag was de jonge componist volledig op zichzelf aangewezen en in de mis is duidelijk te horen dat hij nog worstelt met de muzikale materie. Een bijzonder mooi deel is het Benedictus. Hieronder een fragment in de oorspronkelijke zetting voor één altstem.
>> Luister naar het Benedictus**
(rm-bestand, 60 sec)
Overigens, Messner heeft in zijn bewerking deze melodie aan de tenoren toegekend, waarvoor onze tenorgroep hem zeer erkentelijk is.
Één van de grootste Nederlandse Brucknerkenners is zonder twijfel Cornelis van Zwol. In het muziekblad 'Mens en melodie' schrijft hij sinds 2002 in iedere aflevering een artikel over de nieuwe Bruckner Gesamtausgabe. Een halve eeuw geleden verschenen de eerste banden van deze mammoetpublicatie dankzij het Musikwissenschaftlicher Verlag der Internationalen Bruckner-Gesellschaft in Wenen. De uitgave beslaat 24 banden, waarvan de meeste echter weer uit meerdere deel-banden bestaan. Van Zwol onderwerpt in zijn artikelen de inhoud van deze banden aan een nader onderzoek. Zeer welkom aangezien vele composities zelfs bij Brucknerianen als 'onbekend' gelden. Over de Mis in C schrijft hij:
"De periode die Bruckner als 'Schulgehilfe' in Windhaag bei Freistadt doorbracht (1841-1843) was één van de ongelukkigste in zijn leven. Hoewel hij naast zijn muzikale en didactische verplichtingen heel wat klussen moest opknappen, vond hij toch de tijd een eenvoudige Mis voor Altsolo, twee hoorns en orgel te componeren. In de oudere literatuur (ook nog in de catalogus van Renate Grasberger, WAB 25) wordt Maria Jobst (1814-1891) genoemd als Bruckners eerste liefde, aan wie de mis werd opgedragen. Tegenwoordig wordt aangenomen dat haar jongere zuster Anna (1818- 1887) de zangeres was, voor wie de altsolo en de opdracht van de mis bestemd was. Na de Erstdruck in Göllerich/ Auer (deel I, p. 173-189) verscheen de Windhaager Messe in 1977 bij Doblinger in Wenen, als voor-afdruk uit de Gesamtausgabe. Bruckner heeft zowel in het Gloria als het Credo tekstgedeelten weggelaten, zodat de mis een bescheiden omvang heeft."
(uit: Mens en Melodie, jrg. 59 (2004), afl. 1, p.21)
(Klik op de afbeelding voor groter formaat)
Leestip:
- Mens en Melodie : tijdschrift voor muziek
Beek-Ubbergen : Tandem Felix Uitgevers
Verschijnt zes maal per jaar
Webtip:
- Musikwissenschaftlichen Verlag Anton Bruckner Kritische Gesamtausgabe
- Anton Bruckner Klassiekemuziekgids.net
CD-tip:
- Anton Bruckner Ave Maria, Mis in C
*fragment Kyrie is van deze CD.
Chor des Norddeutschen Rundfunks
Hans-Christoph Rademann, dirigent
Label: Car (Note 1) - Anton Bruckner Mis in e, Mis in c
**fragment Benedictus is van deze CD.
Ludmila Kuznetsova (alt)
Label: Chandos (CODAEX)
Verwante artikelen in TKM Blog:
